خیانت در امانت به معنای نقض عهد است و زیر مجموعه جرایم اموال و مالکیت به شمار می ‌رود و جزء جرایم مالی است. به شخص امانت‌ دهنده معیر و به شخص امانت‌ گیرنده مستعیر می ‌گویند. خیانت‌ کردن در امانت به این معناست که فردی که چیز ارزشمندی از جمله مال و … به او امانت داده شده تا از آن نگهداری کند را بدون آنکه صاحب آن چیز به او اجازه داده باشد، استفاده کند، معیوب کند یا آن را نابود سازد.  جهت آشنایی بیشتر شما با این موضوع، در این مطلب به بررسی موضوع خیانت در امانت می ‌پردازیم. با ما همراه باشید.

برای دریافت مشاوره از وکیل نبوی وکیل پایه یک دادگستری با سابقه در انواع دعاوی کیفری با شماره 09216982591 تماس حاصل فرمایید.

خیانت کردن در امانت

همواره انسان‌ ها ستاینده فرد امانتدار و نکوهنده شخص خیانتکار بوده ‌اند. هم در عرف و هم در شرع، همیشه فرد خیانت‌ کننده در امانت را سرزنش می‌ کنند. قانون نیز این عمل را جرم دانسته و برای آن مجازات در نظر گرفته است. در این زمینه با سه واژه امین، خیانت‌ کننده در امانت و مال یا شی به امانت سپرده شده مواجه هستیم که در زیر به شرح هر یک می ‌پردازیم.

• فرد امین: امین کسی است که مال مشخصی یا چیز ارزشمندی به او می ‌سپارند تا آن را نگه داشته، در راه مشخصی صرف کند یا طی زمان دقیقی آن را به فرد امانت دهنده بازگرداند.
• مال یا شی به امانت سپرده شده: مال یا شی‌ای که امانت‌ دهنده آن را به فرد امین سپرده است تا آن را حفظ کند.
• خیانت‌ کننده در امانت: شخصی که مالی نزد وی به امانت سپرده شده که آن را حفظ کند یا در زمینه معینی صرف کند، اما وی آن را برای خود برداشته و استفاده شخصی از آن نموده، یا آن را تلف و مفقود کرده است.

در ادامه مطلب، ما ابعاد قانونی جرم خیانت در امانت، مجازات آن و شیوه اثبات این جرم را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

مصادیق جرم خیانت در امانت

خیانت‌ کردن در امانت ممکن است به صورت‌ های مختلفی تحقق پیدا کند:

• اتلاف: چنانچه امانتدار، عمدا مال امانت گرفته شده را به شکل عمدی به ضرر شخص امانت ‌دهنده از بین ببرد به آن اتلاف مال گفته می ‌شود.
• مفقود: چنانچه امانتدار عمدا مال امانت گرفته شده را از دسترس خارج کند یا مال سپرده شده توسط امانت‌ دهنده را مفقود کند.
• تصاحب: به برخورد مالکانه فرد امانتدار با مال به امانت سپرده شده، تصاحب می‌ گویند. برای نمونه چنانچه زمینی به عنوان امانت به فرد امانتدار سپرده شود، اما فرد امین آن را بدون اجازه فرد سپرده‌ گذار اجاره دهد و همچنین از اجاره‌ ای که از مستاجر می‌ گیرد، سود ببرد این امر در مصداق خیانت در امانت قرار می ‌گیرد.
• استعمال: زمانی که فرد سپرده‌ گذار، مال یا چیز ارزشمندی را به فرد امانتدار بسپرد، فرد امین ملزم به نگهداری و حفظ مال است و نباید به زیان فرد سپرده‌ گذار از سپرده استفاده کند. برای مثال چنانچه وسیله ای در اختیار امین قرار گیرد، نباید از آن استفاده شخصی داشته باشد. همچنین اگر سپرده‌ گذار به امین تاکید کرده باشد، مال یا چیز ارزشمند را در زمینه خاصی مصرف کند، اما فرد امانتدار آن را در زمینه دیگری صرف کند، مصداق جرم خیانت در امانت خواهد بود.
• عدم استرداد مال: در این زمان هر چقدر سپرده‌ گذار و امانت ‌دهنده برای تحویل گرفتن امانت به امین مراجعه کند، امین از بازگرداندن مال یا چیز ارزشمند امتناع کند.

لازم به ذکر است که کلیه این موارد باید با قصد قبلی و سوء نیت صورت بگیرد، در غیر این ‌صورت کار فرد امین در زمره جرم خیانت در امانت محسوب نخواهد شد. در این صورت، فرد امین به عنوان کسی که مرتکب جرم شده، فقط به پرداخت زیان فرد سپرده‌ دهنده محکوم می ‌شود و باید به استرداد مال اقدام کند. لذا مشمول  حبس 6 الی 12 ماه نخواهد شد، چرا که با نیت قبلی این کار را انجام نداده است.

شروط تحقق خیانت در امانت

به منظور تحقق جرم خیانت در امانت، باید سه شرط بر این امر حاکم باشد:

1. مال سپرده ‌شده موجودیت داشته باشد.
2. تعهد یا قراردادی بین معیر و مستعیر وجود داشته باشد.
3. فرد نگهدارنده یا امانتدار، به حفظ مال و استرداد آن تعهد داده باشد.

همانطور که ملاحظه می ‌کنید در این زمینه باید چند نکته را به خاطر بسپارید از جمله اینکه موضوع جرم از ارزش مالی کافی برخوردار باشد یا بتوان به مال مجددا دست یافت. چنانچه مالی که توسط فرد امانت‌ دهنده به امین سپرده‌ شده از قابلیت خرید و فروش برخوردار نبوده و چندان ارزش مالی نداشته باشد، بر این اساس جرم خیانت کردن در امانت محقق نمی‌ شود.

همچنین مالی که به امین سپرده شده، باید به شخص مالک یا نماینده او جهت حفظ سپرده شده باشد و این مال باید از شیوه‌ های قانونی مشروط بر برگرداندن آن به صاحبش یا حفظ آن جهت استفاده در راهی مشخص به فرد نگهدارنده یا امانتدار سپرده شده باشد.

در نهایت باید به این موضوع اشاره کنیم که بین اقدامی که فرد امین انجام داده و ضرری که به امانت‌ دهنده وارد شده باید یک رابطه علی وجود داشته باشد؛ یعنی حتما با خیانت‌ کردن در امانت به فرد امانت‌ دهنده، خسارت وارد شده و امانت‌ دهنده خسران دیده باشد.

جریمه خیانت در امانت

خیانت کردن در امانت در قوانین مختلف همچون قانون مجزات اسلامی، قانون انحصار وراثت، قانون تجارت در زمینه مدیر تصفیه و قانون ثبت اسناد و املاک و… مورد توجه قانونگذار قرار گرفته و برای آن مجازات تعیین شده است.

طبق عرف و بر اساس قانون 674 قانون مجازات اسلامی (قانون جدید سال1392) چنانچه اموال منقول یا غیر منقول به کسی داده شود و شخص نگهدارنده آن را تصاحب یا استعمال کند، به 6 تا 12 ماه حبس محکوم می ‌شود.

لازم به ذکر است که در زمان ارتکاب به این جرم، فرد ضمن عدم خودداری از استرداد، قصد سوء نیت نیز دارد. طبق شرع نیز خیانت در امانت کردن جرم است، در زمره گناهان کبیره به حساب می ‌آید و فردی که مرتکب آن شود، تعزیر خواهد شد. همچنین در آیه 27 سوره انفال به عدم خیانت در امانت توصیه شده است.

نحوه شکایت از جرم خیانت در امانت

• فرد شاکی باید جهت انجام شکایت از فرد خائن (خیانت‌ کننده در امانت) در دفاتر خدمات قضایی یا در دادسرا طرح شکایت کرده و به تنظیم شکواییه اقدام کند. جهت طرح شکایت، باید مبلغی را به عنوان هزینه شکواییه به مرجع قضایی پرداخت کنید. لازم به ذکر است مبلغ این هزینه، هیچ ارتباطی به ارزش مال به امانت سپرده‌ شده ندارد.
• در طرح شکواییه برگه ‌ای به شما داده می ‌شود که باید در آن به درج مشخصات کامل خود از جمله
• نام و نام خانوادگی
• محل اقامت
• کد ملی

را ثبت کنید. بعد از این کار، موضوع مورد شکایت و تاریخ وقوع جرم را ذکر کنید. در گام بعد، مقدار خسارت وارد شده به شما و میزان مطالبه خود از فرد شاکی را بنویسید. دلایل وقوع جرم و مشخصات افرادی که از این جرم اطلاع دارند و چنانچه شاهدی وجود دارد، نام و آدرس شاهد و مشخصات کامل متهم را درج کنید.

• مدارک شما در قالب یک پرونده قضایی به دادسرا ارسال می‌ شود و چنانچه به انجام تحقیق نیاز باشد تا پرونده تکمیل شود، پرونده به کلانتری جهت تکمیل ارسال خواهد شد. بعد از انجام تحقیقات کافی، مجددا پرونده را به دادسرا می ‌فرستند.
• در صورت اثبات جرم، دادسرا برای فرد متهم کیفرخواست تنظیم می‌ کند، سپس پرونده را همراه با شوهد، اسناد و مدارک موجود در زمینه وقوع جرم، به منظور بررسی نهایی به دادگاه می ‌فرستد.
• چنانچه جرم خیانت در امانت در دادگاه اثبات شود، طبق قانون مجازات اسلامی، حکم مجازت برای فرد خاون صادر خواهد شد. فرد شاکی کلیه مراحل بالا را از طریق وکیل خود می ‌تواند انجام دهد و در این صورت، شکایت وی در وهله اول به دادسرای محل انجام جرم خیانت‌کردن در امانت ارجاع داده خواهد شد.

بهتر است قبل از آنکه به شکایت از فرد نگهدارنده یا امانتدار بپردازید، این مساله را به واحد حفاظت اطلاعات دادگستر شورای حل اختلاف محل زندگی‌تان، اطلاع داده و گزارش کنید.

مدارک لازم جهت شکایت خیانت در امانت

چنانچه فردی در امانت شما خیانت کرده است، به راحتی امکان طرح شکایت برای شما وجود دارد. جهت تحقق این امر به مدارک زیر نیاز دارید:

• مدرک سفید امضاء یا رسید مال سند واگذار شده به فرد امانتدار
• طرح اظهارنامه و شکایت در زمینه جرم خیانت کردن در قبال امانت
• چند شهود جهت اثبات جرم صورت گرفته
• مدارک و اسنادی که نشانگر اطلاعات حقیقی به مراجع ذی نفع جهت آگاهی یافتن از حقیقت موضوع و ماجرا باشد.

نکته مهم: حتما زمانی که چیز ارزشمندی را اعم از مال یا اشیاء و… به فردی تحت عنوان امین می ‌سپارید یا حتی زمانی که شما شخصا از فردی چیزی را به امانت می ‌گیرید، باید بین دو امانت دهنده و امین قرارداد قانونی بنویسید و بهتر است این کار را در حضور یک یا چند شاهد انجام دهید.

کلام آخر

خیانت در امانت به معنای خلف وعده و عهدشکنی، جزو جرایمی محسوب می ‌شود که سبب زیان رساندن به اموال افراد می ‌شود. به این صورت که چنانچه مال یا چیز ارزشمندی به شخصی سپرده شود یا با هدف خاصی نزد فردی امانتدار به امانت گرفته شود، اما نگهدارنده یا امانتدار به مصرف آن اقدام کرده یا آن را مفقود کند و یا از باز پس دادن آن به فرد خودداری کند مشمول پرداخت جریمه یا حبس به مدت 6 الی 12 ماه خواهد شد. اگر قصد انجام شکواییه کیفری را دارید اما اطلاعات زیادی در این باره ندارید شما می توانید از طریق پشتیبانی سایت و یا شماره واتس اپ با وکیل نبوی ارتباط برقرار کنید.