جرم سرقت زمانی روی می دهد که شخصی به ربودن مال غیر، اقدام کند. اهمیت این مساله به اندازه ای است که قانونگذاران برای آن مجازات تعیین کرده اند. سرقت حدی و تعزیری در نحوه ایجاد، شرایط ایجاد کننده و مجازات با هم تفاوت دارند. در دین مبین اسلام و فقه نیز برای این جرم، مجازات هایی در نظر گرفته شده است. در این مطلب به بررسی تفاوت سرقت حدی و تعزیری می پردازیم، پس با ما همراه باشید.
برای دریافت مشاوره از وکیل نبوی وکیل پایه یک دادگستری با سابقه در انواع دعاوی کیفری با شماره 09216982591 تماس حاصل فرمایید.
تعریف سرقت
فهرست محتوا
افراد نسبت به مالکیتشان در زمینه املاک، اموال و اشیاء همواره حساس و دل نگران بوده اند. در این میان در تمام ادوار تاریخ، افرادی هستند که این مالکیت را نادیده گرفته اند و به اموال دیگران تعرض کرده اند. بهتر است بدانید که جرم سرقت دارای انواع مختلفی است و هر یک مجازات خاص خود را به دنبال دارند.
سرقت حدی چیست؟
درباره تفاوت سرقت حدی و تعزیری بهتر است بدانید که به سرقتی که دارای مجازات حدی است و در شرع مقدس اسلام، میزان، نوع و نحوه اعمال مجازات آن مشخص شده، سرقت حدی می گویند. چنانچه این نوع سرقت اثبات شود، قاضی به هیچ وجه نمی تواند در کم یا زیاد کردن مجازات اختیار داشته باشد.
در چه زمانی سرقت حدی است؟
دزدی کردن یا ربایش مال دیگران، انواع مختلفی را شامل می شود. جرم سرقت حدی به جرائمی اطلاق می شود که مجازات آن در شرع مشخص شده و به همین علت، قاضی حق دخالت در تعیین مجازات را ندارد. اما یکی از شروطی که باید این جرم، سرقت حدی محسوب شود آن است که شرایط 14 گانه ذکر شده در قانون را داشته باشد. برای مثال موارد زیر جزو جرایم حدی هستند:
- حرز بودن مال
- هتک حرز توسط مجرم
- شکایت کردن شاکی
- صاحب مال نبودن پدر و…
با وجود این شرایط سرقت را جزو گروه جرایم حدی تلقی می کنند و در این صورت این جرم، مجازات سنگین تری را به دنبال خواهد داشت.
شرایط سرقت حدی
بر حسب موارد 14 گانه قانون، شرایط سرقت حدی بررسی و سنجیده می شود. طبق ماده 268 قانون مجازات اسلامی، چنانچه کلیه موارد 14 گانه موجود در این قانون در مورد سرقت انجام شده و فرد سارق صدق کند، این سرقت را حدی می نامند و با توجه به نوع جرم و به تناسب با آن، مجرم به مجازات حدی محکوم خواهد شد. سرقت حدی دو نوع است:
- راهزنی
- سرقت با شرایط خاص
شروط مطرح شده در ماده 268 قانون مجازات اسلامی
- قبل از آنکه سرقت اثبات شود، مال سرقت شده به مالکیت فرد سارق در نیامده باشد.
- مالی که سرقت شده است، جزو اموال غصبی یا سرقتی نباشد. اگر مالی که سرقت شده غصبی بوده یا قبلا توسط فرد دیگری سرقت شده، جزو سرقت حدی به شمار نمی رود. در این صورت این سرقت مشمول سرقت تعزیری خواهد بود.
- قبل از اثبات جرم سرقت، مالی که سرقت شده در اختیار مالک آن قرار نگرفته باشد.
- قبل از آنکه جرم سرقت حدی ثابت شود، صاحب مال سرقت شده فرد سارق را نبخشیده باشد.
- فردی که مال از او سرقت شده نزد مراجع قانونی به ثبت شکایت اقدام کند.
- این سرقت زمانی وقوع یافته باشد که جامعه دچار قحطی نبوده است.
- مالی که سرقت شده جزو اموال دولتی عمومی و وقفی عام به شمار نرود. بنابراین سرقت حدی فقط درباره اموال خصوصی معنا پیدا می کند و سرقت کردن اموال عمومی، جزو سرقت حدی محسوب نمی شود.
- در زمان خروج از حرز، حدود 5 نخود طلای مسکوک، ارزش مال به سرقت رفته و مکان نگهداری آن توسط مالک باشد.
- فرد سارق پدر یا جد پدری صاحب مال نبوده باشد.
- عمل سرقت و هتک حرز به صورت مخفیانه شکل گرفته باشد و چنانچه علنی انجام شده باشد جزو سرقت حدی محسوب نمی شود.
- هنگامی که مجرم، مال مورد سرقت را از حرز خارج کند، سرقت حدی روی داده است؛ یعنی باید دقت داشته باشید که صرفه حرز برای انجام جرم سرقت کافی نیست و مجرم باید مال را از محل وقوع جرم خارج کرده تا این سرقت، مشمول سرقت حدی به شمار رود.
- چنانچه سارق بعد از هتک حرز به از بین بردن محل نگهداری مال اقدام کند.
- مالی که سرقت شده در محل یا مکان بسته ای نگهداری شود. حرز را نگهداشتن دارایی و مال در مکانی بسته و محفوظ معنا می کنند مانند گاوصندوق.
- شی یا مالی که سرقت می شود قانونا و شرعا ارزشمند باشد وگرنه این سرقت، سرقت حدی محسوب نمی شود. از این منظر بین سرقت حدی و تعزیری تفاوت وجود دارد.
سرقت تعزیری چیست؟
تعزیر به معنای تادیب و منع است. به سرقتی که مجازات تعیین شده برای آن، تعزیری باشد، سرقت تعزیری گفته می شود. چنانچه ربودن مال دیگران در موارد 14 گانه بالا که ماده 268 قانون مجازات اسلامی به آن اشاره کردیم قرار نگیرد، از آن تحت عنوان سرقت تعزیری یاد می کنند.
در واقع، به سرقتی که شرایط وقوع جرم و همچنین مجازات آن توسط قانونگذار مشخص می شود، سرقت تعزیری می گویند. همانند سرقت حدی شرایط ایجاد و مجازات سرقت تعزیری در شرع مشخص نشده و این موارد را قانونگذار است که معین می کند. بنابراین قاضی یا قانونگذار است که تعیین می کند فارغ از مباحث شرعی، میزان مجازات فرد مجرم چه باشد.
شرایط سرقت تعزیری
به استناد ماده 651 قانون مجازات اسلامی، بخش تعزیرات به طور مفصل درباره شرایط سرقت تعزیری صحبت کرده است. مطابق این ماده قانونی، چنانچه در عمل جرم سرقت، شرایط سرقت حد دیده نشود، اما 5 شرط که در این ماده آمده وجود داشته باشد، از آن تحت عنوان سرقت تعزیری نام می برند. بر طبق میزان جرم و همچنین فعلیت فرد، برای سارق مجازات در نظر می گیرند. در ادامه به این 5 شرط اشاره می کنیم:
- تعداد سارقین دو نفر بوده و یا بیشتر باشند.
- سرقت شب هنگام روی داده باشد
- یک یا تعدای از سارقین با خود اسلحه گرم همچون تفنگ، نارنجک و سلاح سرد مانند شمشیر، قمه، چاقو، کارد، پنجه بوکس و غیره حمل کند، حال این حمل سلاح به شکل پنهانی یا علنی باشد.
- سارق یا همراهان او زمان انجام سرعت شخص یا اشخاصی را تهدید کرده یا به آن ها آزار رسانده باشند.
- سارق یا سارقین از دیوار مردم برای ربودن مال بالا رفته باشند یا حرز محل نگاهداشت مال را به نحوی شکسته باشند. چنانچه افراد سارق، به منظور دستیابی به مال دیگران و سرقت کردن آن، به ساخت کلید اقدام کنند یا از لباس ماموران و عناوین آنها استفاده کنند یا سارق یا سارقین بکوشد خود را مامور دولت و یا پلیس جا بزند یا جایی که محل سکنی است یا آماده سکنی است سرقت اتفاق بیفتد، این سرقت تعزیری به شمار می رود و مطابق ارتکاب جرم و میزان فعلیت برای سارقین مجازات لحاظ می شود.
پرونده های کیفری موکلین محترم با دقت و در کمترین زمان ممکن پیگیری خواهند شد جهت هماهنگی با دفتر مجموعه با شماره 09216982591 تماس حاصل نمای.
تفاوت های اساسی سرقت حدی و تعزیری
در زمینه سرقت حدی و تعزیری باید بدانید که سرقت حدی و تعزیری از 4 منظر با هم تفاوت دارند:
- تفاوت در نحوه شکل گیری
از جمله تفاوت های سرقت حدی و تعزیری آن است که منشا ایجاد جرم سرقت حدی را فقه می دانند و در شرع، شرایط آن به دقت مشخص و تعریف شده است. این در حالی است که منشا شکل گیری سرقت تعزیری، مصلحتی است که با در نظر گرفتن شرایط جامعه، قانونگذار آن را وضع می کند. قانونگذار در زمینه ایجاد سرقت تعزیری، اگر صلاح بداند نوع دیگری از جرم سرقت را شناسایی و اعلام می کند تا مطابق قانون برای آن مجازات تعریف شود.
- تفاوت در شرایط ایجاب
شرایطی که منجر به این موضوع می شود که به سرقتی، سرقت حدی و به سرقت دیگر، سرقت تعزیری گفته شود، با هم متفاوتند و این مساله از جمله تفاوت های میان سرقت حدی و تعزیری به شمار می رود.
- تفاوت در مجازات
از آنجا که تفاوت هایی بین سرقت حدی و تعزیری وجود دارد، سرقت حدی دارای مجازات حدی بوده و در مقابل سرقت تعزیری هم دارای مجازات تعزیری است.
- تفاوت در تعیین تخفیف مجازات
مجازات های تعیین شده برای سرقت حدی طبق دستورات دین و شرع مشخص شده است، بنابراین امکان تخفیف مجازات برای سرقت حدی وجود ندارد. اما درباره سرقت تعزیری می توان تخفیف هایی را در مجازات مجرم در نظر گرفت.
مجازات سرقت حدی و تعزیری
برای سرقت تعزیری از 3 ماه و یک روز تا 2 سال و 74 ضربه شلاق حبس، به عنوان مجازات در نظر گرفته اند. برای سرقت حدی هم مجازات به شرح زیر است:
- بار اول، چهار انگشت دست راست سارق را قطع می کنند.
- بار دوم، پای چپ سارق از پایین برآمدگی قطع می شود.
- بار سوم، سارق را به حبس ابد محکوم می کنند.
- بار چهارم مجازات فرد سارق، اعدام خواهد بود، حتی اگر سرقت در خود زندان صورت بگیرد.
کلام آخر
در این مقاله به بررسی سرقت حدی و تعزیری پرداختیم. در سرقت سارق یا سارقین می کوشند اموال منقول یا غی رمنقول دیگران را تصاحب کنند. هر یک از انواع سرقت که بدان اشاره شد، شرایط، منشا ایجابی و مجازات خاص خود را دارد که طبق شرع توسط قانون و یا در عرف طبق نظر قانونگذار معین شده است. اگر قصد انجام شکواییه کیفری را دارید اما اطلاعات زیادی در این باره ندارید شما می توانید از طریق پشتیبانی سایت و یا شماره واتساپ با وکیل نبوی ارتباط برقرار کنید.
